Chức năng chính của phanh là giúp xe giảm tốc độ bằng cách tác động lên các trục xe khi xe đang chuyển động. Hệ thống phanh thường hoạt động bằng cách sử dụng ma sát được tạo ra giữa hai bề mặt để làm chậm trục cho đến khi dừng hẳn.

Hiện nay, hệ thống phanh trên ô tô chủ yếu được chia làm hai loại, được đặt tên theo cấu tạo của từng loại phanh: phanh tang trống (phanh tang trống) và phanh đĩa.

Cấu tạo chính của phanh tang trống (phanh tang trống) bao gồm tang trống phanh và má phanh. Trống phanh bao gồm các vỏ rỗng được gắn vào trục và quay cùng với bánh xe. Má phanh được đặt bên trong và tiếp xúc trực tiếp với bề mặt tang trống để tạo ma sát. Để có thể kết hợp má phanh và trống phanh, hệ thống này còn có rất nhiều chi tiết khác.

Hai chi tiết quan trọng của hệ thống này là các xi lanh chia đôi và cơ cấu có lò xo điều chỉnh được. Hai má phanh hình cánh cung được lắp ở 2 bên, phần trên cố định và phần dưới có thể điều chỉnh. Khi người lái đạp phanh, xi lanh chia đôi sẽ đẩy hai má phanh ra ngoài thông qua áp suất thủy lực và lò xo điều chỉnh. Lúc này, hai má phanh sẽ tiếp xúc với trống phanh bên ngoài để tạo ra ma sát giúp bánh xe giảm tốc độ cho đến khi dừng hẳn.

Đây là một trong những loại phanh đơn giản nhất hiện nay. Ưu điểm của phanh tang trống là cấu trúc khép kín nên phù hợp với nhiều điều kiện đường xá và thời tiết khác nhau. Thiết kế đơn giản giúp cho việc bảo trì, bảo dưỡng và thay thế hệ thống phanh tang trống trở nên dễ dàng hơn. Ngoài ra, phanh tang trống ít tốn kém khi lắp đặt và được sử dụng phổ biến trên các mẫu xe Volkswagen, xe buýt, xe tải…

Nhược điểm lớn nhất của phanh tang trống là do thiết kế kín nên khả năng tản nhiệt kém, nhiệt lượng trong quá trình làm việc không thể tiêu tan. Vì lý do này mà hiệu quả phanh của xe kém, đặc biệt khi cần phanh gấp hoặc khi xuống dốc. Thỉnh thoảng có một số xe bị hỏng phanh khi xuống dốc. Nguyên nhân là do người lái sử dụng phanh nhiều khiến má phanh và tang trống quá nóng nở ra, giảm ma sát. Để khắc phục sự cố này, người lái xe cần dừng lại sau khi xuống dốc một khoảng thời gian và tiếp tục lái xe sau khi phanh nguội. Ngoài ra, người lái xe có kinh nghiệm sẽ biết cách sử dụng số thấp để xuống dốc.

Phanh đĩa có cấu tạo gồm 3 bộ phận chính: đĩa phanh, má phanh và móc phanh. Đĩa phanh cũng được cố định vào trục và quay cùng với bánh xe. Móc phanh sẽ bao phủ cả hai mặt của đĩa phanh. Mỗi cùm phanh sẽ bao gồm má phanh và hệ thống piston thủy lực.

Hầu hết các xe sử dụng phanh đĩa ngày nay đều có móc phanh cố định. Khi người lái đạp bàn đạp phanh, piston dầu sẽ đẩy má phanh vào đĩa phanh. Ma sát xảy ra khi má phanh và đĩa phanh tiếp xúc với nhau, khi lực phanh đủ mạnh thì bánh xe sẽ giảm tốc độ và dừng lại.

Với kết cấu phanh đĩa hở nên khả năng làm mát của hệ thống phanh đĩa tốt hơn. Điều này sẽ giúp cải thiện hiệu quả phanh của xe. Nhiều nhà sản xuất phanh hiện nay thường lựa chọn những vật liệu có khả năng chịu nhiệt tốt để chế tạo đĩa phanh. Ngoài ra, các kỹ sư còn nghĩ ra cách đục lỗ đĩa phanh để tăng khả năng làm mát bằng gió cho xe khi lái xe.

Bề mặt bên trong của đĩa được thiết kế để kiểm soát luồng không khí qua đĩa tốt hơn. Thiết kế này bắt nguồn từ môn đua xe thể thao, giúp cải thiện đáng kể khả năng làm mát, giảm thiểu tổn thất phanh do quá nhiệt. Điều này cũng làm giảm 40% nguy cơ nứt đĩa phanh do quá nhiệt. PVT Plus còn đưa ra các thiết kế được nghiên cứu riêng cho từng model nhằm tăng khả năng thông gió và nâng cao hiệu quả làm mát.

Nhược điểm là đĩa phanh bị hở và hệ thống dễ bị bám bụi bẩn, bùn đất. Nếu tình trạng này kéo dài, đĩa phanh và má phanh sẽ mòn không đều, làm giảm hiệu quả làm việc. Để khắc phục, khi thay má phanh, chủ xe cần chú ý làm phẳng đĩa phanh để đảm bảo diện tích tiếp xúc lớn nhất giữa đĩa phanh và má phanh.

Đây cũng chính là lý do khiến phanh đĩa thường không được sử dụng trên xe tải, xe buýt vì chúng thường hoạt động trên những địa hình khó khăn. Ngoài ra, má phanh và đĩa phanh đắt hơn để bảo trì và thay thế so với phanh tang trống vì chúng được làm bằng vật liệu chất lượng cao.

Hiện nay, các dòng xe thể thao, cao cấp chủ yếu sử dụng phanh đĩa, có ưu điểm là vận hành tốt, ngoại hình đẹp. Phanh tang trống thường được tìm thấy trên các loại xe tải, xe buýt, xe bán tải do khả năng vận hành trên những địa hình khó khăn hơn.

Ngoài ra, hầu hết xe Volkswagen đều được trang bị phanh đĩa ở bánh trước và phanh tang trống ở bánh sau. Nhiều người tin rằng điều này là do các nhà sản xuất ô tô ngày nay muốn kết hợp giữa hiệu suất phanh và chi phí. Bánh trước sử dụng phanh đĩa giúp tăng độ an toàn cho xe trong quá trình vận hành. Đồng thời, hệ thống ít cần thiết hơn cho bánh sau, ưu tiên phanh tang trống để giảm giá thành và chi phí tiêu dùng.

Kamudi Việt Nam